Powszechnie spotykanym błędem jest stosowanie pojęć kredyt i pożyczka jako synonimów. I mimo, że są to pojęcia bliskoznaczne, to jednak definiowane są inaczej. Co prawda w potocznej, codziennej mowie stosowanie tych pojęć jako synonimów jest akceptowalne, to jednak lepiej zapoznać się z różnicami pomiędzy kredytem, a pożyczką, aby uniknąć nieprzyjemnych rozczarowań, kiedy przyjdzie nam udać się do banku po… kredyt lub pożyczkę!
Umowa pożyczki regulowana jest przez Kodeks Cywilny i właśnie tam znajdziemy jej najtrafniejszą definicję. Według niej, pożyczka to umowa zgodnie z którą pożyczkodawca zobowiązuje się przekazać na precz pożyczkobiorcy określoną sumę pieniędzy lub rzeczy, a pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy lub rzeczy.
Ponieważ Kodeks Cywilny nie określa, w jakiej formie ma być sporządzona umowa, może zostać ona zawarta nawet ustnie, pod warunkiem, że jej wartość nie przekracza tysiąca złotych. Również, co bardzo istotne, przedmiotem pożyczki nie muszą być pieniądze. Mogą to być rzeczy, pod warunkiem, że są dobrze oznaczone co do gatunku. Przedmiotem pożyczki może być więc samochód, węgiel, komputer lub olej napędowy – właściwie cokolwiek.
Kto może udzielić pożyczki? Nie określa tego Kodeks Cywilny, a więc pożyczka może zostać udzielona przez osobę fizyczną oraz osobę prawną. Oznacza to, że umowa pożyczki może zostać zawarta między dwoma osobami fizycznymi, na przykład sąsiad może pożyczyć sąsiadowi swoją piłę łańcuchową – także na podstawie umowy ustnej!
Kolejnym istotnym aspektem pożyczki jest cel, na który pożyczane są pieniądze lub przedmioty. W Kodeksie Cywilnym określenie celu nie jest warunkiem koniecznym, co oznacza, że w umowie może, ale nie musi, znaleźć się cel, w jakim pożyczane są pieniądze. Zgodnie z umową pożyczki, pożyczkodawca nie ma możliwości domagania się informacji, w jaki sposób pożyczkobiorca spożytkował pożyczkę – chyba, że umowa stanowi inaczej.
Również od stron umowy zależy, czy pożyczka będzie przekazana nieodpłatnie, czy odpłatnie. W praktyce większość pożyczek obłożona jest opłatą, która stanowi zysk pożyczkodawcy. Jednak można się spotkać z sytuacjami, w których pożyczka udzielana jest nieodpłatnie, np. brat użycza siostrze samochodu.
Pożyczka może być zabezpieczona za pomocą poręczenia, weksla lub zastawu.
Kredyt jest pojęciem znacznie lepiej zdefiniowanym i węższym w zakresie stosowania od pożyczki. Kredyt jest definiowany przez Prawo Bankowe. Zgodnie z definicją, z umową kredytu mamy do czynienia, gdy Bank decyduje się oddać kredytobiorcy na określony czas, określoną sumę środków pieniężnych z przeznaczeniem na konkretny cel. Widzimy więc pierwsze różnice – kredytu udzielić może wyłącznie bank, a pożyczki każdy, nawet osoby fizyczne. Przedmiotem kredytu mogą być wyłącznie środki pieniężne, przedmiotem umowy mogą być nie tylko środki pieniężne, ale również przedmioty (samochód, węgiel, komputer, piła łańcuchowa itp.). Kredyt udzielany jest na konkretny cel i kredytobiorca ma prawo do zweryfikowania, czy środki pieniężne zostały spożytkowanie zgodnie z umową. Pożyczka może być udzielona bez konkretnego celu, chociaż oczywiście sama umowa pożyczki zawarta pomiędzy dwoma stronami może to precyzować (swoboda zawierania umów). W umowie kredytu kredytobiorca zobowiązuje się oddać określoną sumę wraz z odsetkami. Pożyczka może zostać udzielona bez dodatkowych opłat. Umowa kredytu musi, pod rygorem nieważności, zostać zawarta na piśmie. Pożyczka do wartości 1000 zł może zostać zawarta ustnie. Umowa kredytowa, w przeciwieństwie do pożyczki, musi zostać zabezpieczona. Najczęściej spotykaną formą zabezpieczenia jest hipoteka na nieruchomości, weksel, rzadziej spotyka się zabezpieczenie w formie akredytywy.
Kredyt a pożyczka to dwa pojęcia dobrze zdefiniowane w polskim prawodawstwie. Mimo, że na co dzień używane są zamiennie, co jest akceptowalne, to jednak należy mieć świadomość, że są to dwa zupełnie inne instrumenty. Niestety, niska świadomość ekonomiczna Polaków powoduje, że nawet gdy zapytamy o różnice pomiędzy kredytem, a pożyczką to w większości przypadków nie otrzymamy satysfakcjonującej odpowiedzi – a na pewno nie takiej, która jest zgodna z obowiązującym i wiążącym prawem.
Na co dzień nie musimy znać dokładnej, kodeksowej, definicji kredytu i pożyczki. Mimo wszystko, niesamowicie istotne jest, aby zdawać sobie sprawę, że pomiędzy nimi istnieją różnice. Dzięki temu w przypadku, gdy będziemy chcieli komuś coś pożyczyć lub wziąć kredyt w banku, będziemy świadomi, że umowa pożyczki i umowa kredytu to dwa różne instrumenty, których prawa i obowiązki wynikają z różnych aktów prawnych. Dzięki temu będziemy wiedzieć, że należy przed podpisaniem umów zapoznać się ze stosownymi aktami prawnymi, aby nie narazić się na niepożądane konsekwencje prawne.
Mam nadzieję, że z czasem świadomość ekonomiczna Polaków będzie rosnąć i już za kilka lat osoba zapytana na ulicy „jakie są różnice między kredytem a pożyczką”, będzie udzielać poprawnej odpowiedzi. Pomoże to w budowie świadomego ekonomicznie społeczeństwa.
